Bania - Rosyjskie rytuały saunowe

Bania (русская баня) to rosyjska odmiana sauny. Bania to bardzo stary rosyjski zwyczaj. Już od średniowiecza bania cieszyła się statusem narodowej instytucji, a nie kąpanie się w niej było dowodem zagranicznego pochodzenia. Była miejsce spotkań i pretekstem do spędzenia czasu w gronie znajomych.

W kulturze rosyjskiej, Bania to jednak coś więcej niż tylko sauna. Bania jest także miejscem zbiorowych kąpieli będących formą wspólnego spędzania czasu. Bania jest popularna wśród ludności mieszkającej na Syberii i przyjmuje się, że z tego regionu wywodzi się jej tradycja.W dawnej obyczajowości chłopskiej koedukacyjne kąpiele w bani dawały okazję do bliższego poznania się przyszłych małżonków. Bania jest też motywem rosyjskich wierzeń ludowych, jako miejsce, w którym mogło dochodzić do kontaktu człowieka z demonami. Według tradycji ludowej, każdą banię zamieszkuje inny goblin nazywany "bannika". Jest to jeden z najbardziej nieprzyjaznych i złośliwych z rosyjskich goblinów. Aby uchronić się przed jego złymi mocami Rosjanie nigdy nie przebywają w łaźni samotnie...

Pobyt w bani traktowany był jako jedna z głównych metod na pozbycie się choroby. Nazywano ją "pierwszym lekarzem" (drugim wg rosyjskich wierzeń była wódka, a trzecim - czosnek). Dlatego większość wsi w Rosji posiadało własną łaźnię, która w miarę możliwości znajdowała się w pobliżu wody, w pewnej odległości od reszty domów.

Tradycyjna Bania najczęściej mieści się w drewnianym domku, gdzie znajduje się piec opalany drewnem. Nagrzewa się na nim kamienie. Często bania ulokowana jest nad rzeką lub jeziorem, co ułatwia kąpiele w zimnej wodzie zaraz po wyjściu z niej.

Rytuał saunowania w bani jest inny niż w znanych w naszym kraju saunach suchych czy parowych.  Do bani przychodzi się podczas rozpalania ognia w piecu. Czekając na kąpiel, pije się gorące ziołowe herbaty z miodem lub innymi dodatkami a często również wódkę... Gdy kamienie rozgrzeją się, zostają polane wodą. Następnie ciało chłoszcze się witkami (najczęściej brzozowymi, pokrzywowymi lub jałowcowymi). W bani przebywa się do czasu, aż ma się już ochotę wyjść. Po wyjściu ciało powinno zostać schłodzone zimną wodą.

W dzisiejszych czasach zabiegi w ruskiej bani nie są już tak powszechne jak kiedyś, jednak u naszych wschodnich sąsiadów nadal cieszą się bardzo dużą popularnością. Najczęściej korzystają z niej ludzie zamieszkujący Syberię. Również u nas na kresach coraz częściej korzysta się z dobroczynnych właściwości łaźni. Podlaskie tereny są idealnym miejscem do kultywowania tradycji chodzenia do ruskiej bani, które łączy w sobie zabiegi zdrowotne dla ciała i ducha, a także jest doskonałym pretekstem do spędzenia czasu w gronie rodziny czy znajomych…

W Polsce tradycyjne banie można spotkać na Suwalszczyźnie. Rozpowszechniły się tam prawdopodobnie pod wpływem rosyjskich staroobrzędowców, osiedlających się na Suwalszczyźnie od XVIII w.